Petrol fiyatları işten çıkarmaları tetikliyor

Uluslararası piyasalarda petrol fiyatlarının yüksek olması hava yolu şirketlerini zor durumda bırakıyor.

Kanada'nın en büyük hava yolu şirketi Air Canada, artan akaryakıt fiyatlarıyla başedebilmek için kapasitesini düşürürken, bu yıl sonuna kadar 2 bin kişinin işine son vereceğini açıkladı.

Şirketin uçuşlarını yüzde 7 azaltacağı ve daha az çalışana ihtiyaç duyulduğu belirtilen açıklamada, petrol fiyatında her bir dolarlık artışın, şirketin yıllık akaryakıt maliyetine yaklaşık 26 milyon dolar eklediği ifade edildi.

Air Canada, Ağustos ayından sonra Toronto'dan İtalya'nın başkenti Roma'ya ve Vancouver'den Japonya'nın Osaka kentine aralıksız seferleri kaldıracağını bildirdi.

Bu arada ABD'li hava yolu şirketi United Airlines, bu yıl akaryakıt harcamaları maliyetinin 9,5 milyar dolara çıkacağını, bunun geçen yıla göre 3,5 milyar dolar artış anlamına geldiğini belirtti.

Virgin America hava yolu şirketi de yüksek petrol fiyatlarıyla başa çıkabilmek için dördüncü çeyrekte uçuş kapasitesini yüzde 10 kısacağını kaydetti.

ABD tipi hafif ham petrolün Temmuz teslimi fiyatı, dün bir ara varili 139,89 dolara ulaşarak, tüm zamanların rekorunu kırmıştı.

AA

S.Arabistan bile petrol fiyatını yüksek buldu, acil toplantı istedi

Riyad, Dubai, Reuters
13/06/2008

Dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan, gereğinden fazla yüksek bulduğu fiyatlar konusunda tüketici ülkeler ile üreticileri acilen toplanmaya çağırdı.

Yüksek fiyatlar için her iki taraf da diğerini suçluyor. Nisan ayında Roma'da yapılan benzer bir toplantıda taraflar, şimdiki seviyenin yaklaşık 20 dolar altında olmasına rağmen, fiyatların yüksek olduğu konusunda görüş birliği sağlayamamışlardı. Kral Abdullah'ın başkanlığındaki Suudi hükümet, yaklaşık bir gün içinde fiyatların 16 dolar sıçrayarak 139 doları görmesinin ardından tarafların bir araya getirilmesini istedi.

Arzın yeterli olduğunu ve fiyat artışlarının bu nedenden kaynaklanmadığını söyleyen petrol ihracatçıları, ekonominin petrol fiyatları yüzünden zarar görmesini de istemiyorlar. İhracatçılar ayrıca, petrol ve diğer emtia fiyatlarını yükselten yatırım fonları akışının da kontrol altına alınmasını talep ediyor. Petrol sektöründen bir kaynak, "Suudi Arabistan Krallığı ciddi bir kaygı içinde ve olabildiğince çok tarafın konuya yaklaşarak spekülasyonu düzen altına alma konusunda ciddi öneriler getirmelerini istiyor." dedi.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) Genel Sekreteri Abdullah el Bedri, 22 Haziran'da yapılması tasarlanan toplantıya yatırım bankaları Goldman Sachs ve Morgan Stanley'in de davet edileceğini söyledi. Bu bankalar, petrol piyasası temellerinin, fiyatların yükselmesinde çok önemli olduğu görüşünü savunarak, piyasaya artış yönünde mesajlar gönderiyor. Mayıs ayında Suudi Arabistan'ın üretimi artıracağını söylediği gün, Goldman Sachs petrol fiyatı tahminini yükseltmişti. Amerikalı yatırım bankasının bu adımı, Suudilerin piyasaya verdiği işaretin etkisini söndürdü ve petrol fiyatlarının o tarihteki rekor seviyesine fırlamasına sebep oldu.

Cidde'de yapılacak toplantının, yatırım bankalarını söz konusu temellerin artış yönlü olmadığına ikna etmeye yetmeyebileceği yorumları yapılıyor. Uzun vadeli yatırım amaçlayarak petrol piyasasına giren yatırımcılar, uzun yıllar boyunca arzın talebin gerisinde kalacağı beklentisi içinde. Bu yatırımcılar, fiyatların yapay biçimde artmasından kendilerinin sorumlu olduğunu kabul etmiyorlar. Kamuoylarındaki hoşnutsuzluktan çekinen ve protestoları yatıştırmaya çalışan tüketici hükümetler de kendi açılarından görüşlerini değiştirmeye yanaşmıyor. Toplantıya katılacak olan ABD Enerji Bakanı Sam Bodman, petrol fiyatlarındaki yükselme konusunda, dünyanın en büyük tüketicisi olan ABD'nin Suudi Arabistan ile aynı görüşte olmadığını söyledi: "Sorun farklı görüşlerde olmamız... Bu kadar yüksek fiyatlarla karşı karşıya kalmamızın nedeni kesinlikle arz ve taleptir."

100 dolar olmalı, ama 200'e de çıkabilir

Rusya'nın dile getirdiği 250 dolarlık ürküten petrol fiyatı senaryosuna Venezuela'dan destek geldi. Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez, petrolün varilinin 200 doları bulabileceğini söyledi. Önceki akşam televizyonda yaptığı konuşmada, "Petrol fiyatları olması gereken yerde değil, 100 dolar olmalı, ancak bir süre önce söylediğimiz gibi 200 dolara yükselebilir." ifadesini kullandı. Ancak petrolün bu fiyata ne zaman ulaşacağına dair bir şey söylemedi. Chavez, ABD Doları'nın değerinin düşük olması, ABD'nin İran'a yönelik tehditleri ve ABD ekonomisinin kötü yönetimi yüzünden petrol fiyatlarının yükseldiğini dile getirdi. Bu arada Venezuela Petrol Bakanı Rafael Ramirez, Suudi Arabistan'da yapılacak petrol üreticileri ile tüketicilerinin buluşacağı toplantıda, üretim seviyesinin değiştirilmesi anlaşması olmayacağını ifade etti. OPEC'in piyasaları dengede tutmaya çalıştığını belirten Ramirez, "OPEC, üretimini artırmasına gerek olduğunu düşünmüyor. Çünkü fiyatların artmasının üretimle değil, spekülasyon ve ABD Doları'nın değer kaybetmesiyle ilgisi var." dedi. Ekonomi Servisi

Otomotivde 50 bin istihdam müjdesi

Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Burhanoğlu, kısa vadede 100 bin, uzun vadede 500 bin yeni istihdam yaratma olanağına sahip otomotiv sanayinde, yakın gelecekte 50 bin beyaz yakalıya ihtiyaç duyulacağını bildirdi.

TAYSAD Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Burhanoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, otomotiv sanayinin 2007 yılını 1,1 milyon araç üretip, 19,5 milyar dolar ihracat ile geçmiş yıllarda olduğu gibi lider sektör olarak sonlandırdığını anımsattı.

Otomotiv yan sanayinin ise toplamda 13 milyar dolar iş hacmi, 6,3 milyar dolar doğrudan ihracat gerçekleştirdiğini belirten Burhanoğlu, şunları söyledi:

''Türk Otomotiv Sanayi ürettiğinin yüzde 70'ini Batı Avrupa ülkelerine ihraç etmektedir. 2007 yılında 1,2 milyar dolar yeni yatırım yapılmış ve bir yıl önceye oranla yüzde 8'lik bir üretim artışı sağlanmıştır. İki seçimin olması nedeniyle iç pazar satışlarında yüzde 5'lik bir daralma oldu, ancak ihracattaki artış ile üretim artmaya devam etti. İç pazarda 2006 yılında 670 bin araç satılmıştı, 2007 yılında ancak 640 bin adede ulaşıldı. Bu rakamın yüzde 55'ini ithal araçlar oluşturdu.''

-9 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM PLANLANIYOR-

Burhanoğlu, otomotiv sanayinde hızlı bir gelişme yaşayan Türkiye'nin 2013 yılına kadar yılda 2 milyon araç üretip, 40 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirerek ilk 10 ülke arasına girmeyi hedeflediğini belirtti.

Burhanoğlu, şunları söyledi:

''Faaliyette olan firmalarımızın yanı sıra katma değeri yüksek yeni projeleri ve yeni yatırımları ülkemize getirmek kaçınılmazdır. Sanayimizin gelişim sürekliliğini sağlayabilmesi için pazarın büyüme ölçüsünün minimum yüzde 12 seviyesinde devam etmesi gerekmektedir.

Planlanan yatırımlar kapasite artışı için 3,5 milyar dolar, teknoloji yenileme için 2 milyar dolar, yeni model yatırımları için 3,5 milyar dolar olmak üzere toplam 9 milyar dolardır. Bu kapasite 40 milyar dolar ihracat hacmi ve toplam 500 bin nitelikli kişi için iş imkanı demektir.

Kısa vadedeki diğer hedeflerimiz ise dünya araç üretiminde 10'uncu, AB'de 3'üncü olmak ve Ar-Ge konusunda AB'de ilk 5 ülke arasında yer almaktır.''

-8,5 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT TAHMİNİ-

Burhanoğlu, otomotiv sanayinin üretim süreci, kalitesi ve rekabetçiliği açısından ihracatçı sektör haline gelmesi ve önümüzdeki 5 yıl içinde üretim kapasitesini iki katına çıkaracak yatırım kararlarının alınması, Türkiye'nin Avrupa, yakın Doğu ve küresel pazar için üretim merkezi olma konumunu güçlendireceğini savundu.

Bu yıl üretimde yüzde 25'lik bir artış beklendiğini, toplam ihracat hacminin 26 milyar doları aşacağının, yan sanayinin ise 8,5 milyar dolar doğrudan ihracat gerçekleştireceğinin tahmin edildiğini ifade eden Burhanoğlu, mayıs sonu itibariyle beş aylık otomotiv ürünü taşıt araçları ile aksam ve parçaların toplam ihracatının yüzde 46 artış ile 10 milyar 962 milyon dolar olarak gerçekleştiğini, otomobil ihracatının ise ilk beş ayda yüzde 36 artış gösterdiğini kaydetti.

-''SANAYİMİZDE ELEMAN EKSİKLİĞİ YAŞANMAKTA''-

Otomotiv sanayinin, yan sanayisi ile birlikte yaklaşık 250 bin kişilik istihdam yarattığını, TAYSAD'ın üyesi bulunan 252 firmanın toplam çalışan sayısının 73 bin kişi olduğunu, kendi tedarikçileri ile yaklaşık 120 bin kişiye istihdam sağladığını vurgulayan Burhanoğlu, şöyle devam etti:

''2013 yılına kadar hedeflenen 2 milyon araç üretimini dikkate alarak, tüm otomotiv sanayimiz orta vadede 100 bin, uzun vadede 500 bin yeni istihdam yaratma olanağına sahiptir. Sanayimizde eleman eksikliği yaşanmakta, beyaz yakalı çalışan bulmakta zorlanmaktayız. Yakın gelecekte sadece 50 bin beyaz yakalıya ihtiyaç duyulacak. Bu nedenle biz 2008 yılı sonuna kadar meslek okulu mezunu 500 genci sanayiye kazandırmayı planlıyoruz. İstihdam ancak reel sektörün gelişmesi ve yatırımlarını sürdürmesi ile mümkün olabilecektir.''

-ARA ELEMAN SORUNUNA ÇÖZÜM ARAYIŞLARI-

TAYSAD'ın sanayideki ara eleman sıkıntısına kısa ve orta vadede çözüm getirme için İŞ-KUR ile proje başlattığını dile getiren Burhanoğlu, şunları kaydetti:

''Pilot olarak sanayimizin yoğun olduğu Gebze bölgesinde İŞ-KUR ile başlattığımız ortak proje sayesinde özellikle meslek liseleri ve dengi okullardan mezun olmuş, ancak işsiz olan gençlerimizi teorik ve pratik eğitim olmak üzere hazırlanacak kurslarla iş garantisi vererek sanayimize kazandıracağız.

Üniversitede okuyan gençlere otomotiv sanayini anlatmak ve ihtiyacımız olan alanlarda onları da bünyemize kazandırmak, üniversite sanayi işbirliklerini arttırmak amacıyla Dokuz Eylül, Sabancı ve Karadeniz Teknik Üniversitesinde çalışmalar gerçekleştirdik. Bu etkinliklerde öğrencilere her yönüyle hem otomotiv sektörünü, hem de bu alanda iş sahibi olabilmeleri için neler yapmaları gerektiğini anlattık.''

Burhanoğlu, 2008-2009 yılı TAYSAD İnsan Kaynakları Çalışmaları kapsamında ayrıca, ara eleman sorununa çözüm için AB fonlarına başvurduklarını, çeşitli meslek liseleri ve üniversitelerle işbirliği yaptıklarını, çeşitli düzeylerde eğitim seminerleri düzenlediklerini, eğitimlerden TAYSAD üyesi 500 kişinin yararlandığını, yıl sonuna kadar sayıyı bin kişiye çıkarmayı hedeflediklerini, çalışmalarının devam edeceğini kaydetti.

Enflasyon bu yaz terletecek gibi

Enflasyon beş ay sonunda yıllık bazda yüzde 10.74’le 13 ay sonra yeniden çift haneye çıktı. Genelde yaz aylarında düşüşe geçen enflasyonun bu kez artışa geçmesi bekleniyor.

Reuters’a konuşan Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, yaz aylarında enflasyonun yükseleceğini ancak yıl sonunda tekrar tek haneye düşürmek için çaba sarf edeceklerini söyledi.

Yılmaz, hükümetin hazırlayacağı orta vadeli program için 2009-2011 yıllarına ait enflasyon rakamlarına ihtiyaç olduğunu ve bu nedenle hedeflerin gözden geçirilmesinin faydalı olacağını düşündüklerini belirtti.

MB Başkanı şunları söyledi: “Revizyon sonra da olabilirdi ve orta vadeli programda Merkez Bankası’nın tahminleri kullanılabilirdi ve 3. çeyreğe doğru Merkez Bankası kesin enflasyon hedeflerini belirtebilirdi ancak bunun iletişim açısından sorun yaratabileceğini düşündük, çünkü kamuoyu iki kez değişiklik görecekti ve tahminle hedef arasında karmaşa yaratılacaktı. Mesajın net ve doğru gitmesi için revizyonu öne çektik” dedi.

Merkez Bankası’nın bundan sonraki kredibilitesinin ne yönde gelişeceğinin ne yapacaklarına bağlı olacağını vurgulayan Yılmaz şöyle konuştu: “Eğer piyasa oyuncularının zihninde Merkez Bankası’nın özelde ve hükümetin de genelde enflasyon mücadelede yeteri kadar sıkı davranmadığı gibi bir imaj olursa bundan hep birlikte zarar görürüz, fakat kesinlikle söylüyorum ki Merkez Bankası enflasyonla mücadelede kesinlikle havlu atmadı ve havlu atmayacak. Enflasyon hedeflerinin revize edilmesi Merkez Bankası’nın gevşek para politikası takip edeceği anlamına gelmiyor.”

PARA POLİTİKASINDA GEREKEN DURUŞU SÜRDÜRECEĞİZ
Merkez Bankası’nın kendisine kanunla verilen görev çerçevesinde enflasyonla mücadeleye devam edeceğini belirten Yılmaz, “Fiyat istikrarı bütün ekonomik aktivitelerin nihai amacı olan büyüme, istihdam ve toplumun refah düzeyinin artırılması için olmazsa olmaz şarttır. Fiyat istikrarı ekonomik büyümenin bir girdisidir ve bunun için elimizden gelen her türlü çabayı göstereceğiz. Bunun için de para politikasının olması gereken duruşunu devam ettireceğiz” dedi.

Fiyat istikrarının sağlandığı bir ortamda olunmadığını söyleyen Yılmaz, “Merkez Bankası enflasyonla mücadelede kararlılığını sürdürüyor ve sürdürecektir bundan geriye dönüş yok. Biz şu anda fiyat istikrarı sağlanmış bir ortamda değiliz, düşen enflasyon ortamındayız. Toplumun önünde iki seçenek var, ya fiyat istikrarını sağlayacak ya da çift haneli enflasyonlarla yaşamaya razı olacak. Merkez Bankası güncellenen hedeflerin enflasyon beklentilerini bozmasını sınırlamak amacıyla söz konusu hedeflerden sapmalara karşı simetrik olmayan bir yaklaşım sergileyecektir. Dolayısıyla bu çerçevede önümüzdeki dönemde enflasyonun hedeflerin altında kalması üzerinde kalmasına tercih edilecek” diye konuştu.

SIK HEDEF DEĞİŞTİRME LÜKSÜ YOK
Merkez bankalarının sık sık enflasyon hedeflerini revize etme lüksleri olmadığını belirten Yılmaz, “Enflasyon hedefi belirlemenin amacı toplumla yapılan kontrattır, biz topluma ‘ben enflasyonu şu seviyede tutacağım ve bunun için de şu politikaları uygulayacağım siz de kararlarınızı buna göre alın’ diyoruz. Bu, sosyal bir kontrattır ve bu yükümlülük çerçevesinde hedeflerin tekrar revize edilmemesi çok önem arz ediyor” dedi.

Merkez Bankası’nın geçmişte enflasyon hedefini değiştirmeme gerekçesini açıklarken, piyasa oyuncuları nezdinde hedef tutmadığı için değişiklik yapıldı imajı yaratmak istememelerine vurgu yaptıklarını hatırlatan Yılmaz şöyle konuştu:

“Geçmişte bize soruldu ve biz eğer enflasyon hedefini değiştirirsek bu, ileride piyasa oyuncularını nezdinde ‘Merkez Bankası sıkıştığında hedefi değiştirdi ve bundan sonra da değiştirebilir gibi çok olumsuz bir imaj oluşturur ve para politikasının geleceğini de ipotek altına alır’ demiştik. Dolayısıyla enflasyon hedefini değiştirmek kolaydır biz zor olanı seçelim, hedefi tutturmaya çalışalım ve bu da özellikle Hazine’nin borçlanma faizlerine olumsuz etki yapmasın dedik. Bunu söylerken de çıkış noktamız şuydu: enflasyonu tehdit eden unsurlara baktığımızda o zaman özellikle işlenmemiş gıda fiyatları ve enerji fiyatları en önemli rolü oynuyordu. O günkü konjonktür ve koşullar altında bizim orta vadeli bakışımız, dünyadaki gelişmeleri takip etmemiz bize şu değerlendirmeyi yaptırdı; bu fiyatlar bir düzeltme yapabilir, yapısal değildir. Ama geçen zaman içinde şunu gördük ki bütün dünyada gıda ve enerji fiyatları artıyor; bu, yapısal bir sorun, tarımda ve enerji fiyatlarında önemli bir kayma var ve bunun uzun süre kalıcı olduğu ortaya çıktı.”

Öte yandan Merkez Bankası Mayıs ayı fiyat gelişmeleri raporunda da “Yılın son çeyreğinden itibaren ise enflasyonun kademeli olarak düşüş eğilimine girmesi beklenmektedir” dedi.